Kaart van Dokkum door Braun en Hogenberg
 | |
| Bron: | Biblioteca Nacionale Espana |
| Datering: | 1581 |
Deze kaart van Dokkum is afkomstig uit deel III van de Civitatis Orbis Terrarum, een stedenatlas die tussen 1575 en 1617 in Keulen in zes delen werd uitgegeven door Georg Braun en Frans Hogenberg. Het derde deel verscheen in 1581 en kreeg een eigen titel: Urbium Praecipuarum Totius Mundi, Liber Tertius. De plattegrond van “Doccum” stond samen met die van Sneecha (Sneek), Ylsta (IJlst) en Sloten op één pagina afgebeeld. Nadat Hogenberg van Antwerpen naar Keulen gevlucht was, richtte hij daar een cartografische drukkerij-uitgeverij op. Georg Braun stelde de atlas samen en voorzag de kaarten van commentaren. Met 546 kaarten en 363 stadsgezichten van alle belangrijke steden in Europa, Azië, Afrika en Latijns Amerika is het de grootste verzameling plattegronden en illustraties die ooit is verschenen. Van de Friese Elfsteden is alleen van Workum geen plattegrond opgenomen. De uitgave was oorspronkelijk in zwart-wit. Op verzoek konden de afbeeldingen (tegen meerprijs) ingekleurd worden. De koperplaten van Braun en Hogenberg werden tot in de 18de eeuw gebruikt voor herdrukken. Braun en Hogenberg baseerden zich onder meer op het werk van Jacob van Deventer, die van 1572 tot 1575 ook in Keulen woonde en daar bezig was met de detaillering van zijn kaarten. Waar Van Deventer alleen de bolwerken, straten en grachten aangaf, vulden Braun en Hogenberg die hoofdstructuur ook in met individuele huizen en andere gebouwen. Aan die detaillering kan overigens niet veel waarde gehecht omdat ze de situatie hoogstwaarschijnlijk niet ter plaatse hebben laten tekenen. Iets boven het midden zijn twee kerken te zien. De grootste van de twee is de abdijkerk, waarvan het in verval geraakte schip in 1588 werd afgebroken. Een deel van de kloostermoppen werd gebruikt voor de bouw van een noordbeuk aan de veel kleinere parochiekerk. Daarmee ontstond de huidige 'Grote of Sint Martinuskerk', meestal simpelweg aangeduid als de 'Grote kerk'. De toren van de abdijkerk, die het silhouet van Dokkum bepaalde, bleef nog bijna 250 jaar staan en werd pas in 1832 afgebroken. . De kaart van Braun en Hogenberg is de eerste gedrukte kaart van Dokkum. Ten tijde van het verschijnen van de kaart (1581) werd Dokkum omgevormd tot een vestingstad met een omwalling, zes bastions en daaromheen een brede gracht. Daarmee veranderde de plattegrond van de stad ingrijpend en was de kaart dus direct al verouderd. De eerste kaart waarop de nieuwe (en nog steeds bestaande) situatie te zien is, werd pas in 1616 gemaakt door Nicolaes Geelkecken (klik hier). Bronnen: Wikipedia www.friesscheepvaartmuseum.nl Historische plattegronden van Nederlandse Steden, deel 11.1, De steden van Friesland; eerste deel
| |
.jpg)