Platte Gront van Egmond op Zee
 | |
| Bron: | Noord Hollands Archief |
| Datering: | 1719 |
EEN AFDRUK VAN DEZE KAART BESTELLEN? KLIK HIER Deze kaart van Egmond aan Zee is niet alleen schitterend om te zien, maar ook zeer bijzonder. De kaart stamt uit 1719 maar de weergave van de bebouwing en de percelen lijkt sterk op die van de kadasterkaarten die pas 100 jaar later verschenen. Een dergelijke gedetailleerde plattegrond van een dorp werd in de 18e eeuw ook eigenlijk nooit gemaakt. De aanleiding voor het maken van deze kaart was dan ook een bijzondere. Al sinds de Middeleeuwen had Holland voortdurend te lijden onder kustafslag. Bij Egmond waren tijdens de Allerheiligenvloed in 1570 al eens 50 huizen in zee verdwenen en tussen 1665 en 1714 verschoof de kustlijn bij het dorp 70 meter oostwaarts. Bij de Kerstvloed van 1717 was het opnieuw raak: er werd in één klap 27 meter voorduin weggeslagen, weer verdween een aantal huizen in zee en de kerktoren kwam op slechts 8,5 meter van de steile zeeduinhelling te staan. Omdat de hoge, markante toren van belang was voor de scheepvaart, besloten de Staten van Holland om op hun kosten een stelsel van verdedigingswerken aan te laten leggen. De voet van het duin werd afgedekt met gevlochten matten van rijshout. Daarvóór werden rietschermen geplaatst die het stuifzand moesten vasthouden. De maatregelen hebben maar kort geholpen. Eind 1741 was het fundament van de toren zo ondermijnd dat de helft van de toren op het strand stortte. De rest volgde in april 1743. Ook daarna ging de afslag door. Met de overlay van de kaart is mooi te zien hoever de kustlijn sinds het begin van de achttiende eeuw nog opgeschoven is. De kaart laat indringend zien hoe de kerktoren destijds bedreigd werd. De inzetten rechtsboven en onder geven de hoofdkaart een verhelderende derde dimensie en voegen er een tijdsperspectief aan toe. Behalve de eerder genoemde gelijkenis met de veel latere kadastrale kaarten is het ook bijzonder dat een kaart als deze in druk werd uitgegeven. Elizabeth Verseyl, die in 1702 de uitgeverij van haar overleden man Nicolaas Visscher II voortzette, hield zich overigens vaker bezig met bijzondere, niet alledaagse kaarten. De Landkaarte van de Binnen Polder van Slooten en het Middelvelt is daar een ander voorbeeld van. Een jaar na het verschijnen van de kaart van Egmond werd het uitgevershuis Visscher, dat ruim 100 jaar eerder was opgericht, overgenomen door Andries de Leth. Veel koperplaten van de firma Visscher kwamen in handen van uitgever Petrus Schenk (II). Die bracht in 1735 nog een ongewijzigde heruitgave van deze kaart op de markt. Bron: Atlas der Neederlanden, WBOOKS, 2014
| |
.jpg)