De ‘eerste druk’ van de Algemeene Rivierkaart bestond uit zes series, die tussen 1830 en 1860 verschenen. In de periode waarin de vijfde en zesde serie werden gemaakt (1857-1860), werd er bij het Topografisch Bureau, dat met de Drukkerij van het Departement van Oorlog de gravure en de steendruk uitvoerde, geëxperimenteerd met kleuren-lithografie. Dat die experimenten succesvol waren, blijkt wel uit deze schitterende kaart.
De latere herzieningen van de Algemeene Rivierkaart werden niet in kleurendruk uitgevoerd. Dat maakt de kaarten uit de series 5 en 6 van de eerste druk extra bijzonder.
De overlay laat mooi zien hoe de Hollandse IJssel na 1860 beter bevaarbaar is gemaakt door bochtafsnijdingen en verbredingen. Die verbetering vond plaats in 1936-1937. De overlay laat prachtig zien hoe de Hollandse IJssel na 1860 beter bevaarbaar is gemaakt door bochtafsnijdingen en verbredingen. Die verbetering vond plaats in 1936-1937. Vooral tussen Ouderkerk en Capelle was het verloop van de rivier zeer bochtig, met iets oostelijk van Capelle zelfs een haakse bocht.
Op dit kaartblad staan maar liefst 12 ‘steenplaatsen’ (steenfabrieken) aangegeven. Langs de hele Hollandse IJssel, van Haastrecht tot IJsselmonde, hebben er zo’n 50 gestaan.
De eerste steenovens langs de Hollandse IJssel ontstonden al in de veertiende eeuw. Door de specifieke samenstelling van de klei konden ze alleen de zogenaamde ‘ijsselsteen’ produceren, een kleine gele steen. Vanaf 1870 ging men in de bouw meer en meer het grotere waalsteenformaat gebruiken en verdwenen de fabrieken langs de Hollandse IJssel langzamerhand.
Eén van de weinige steenovens die sloop bespaard bleef, was de jongste van de drie ovens van “De Olifant” in het buurtschap Groot Hitland (tegenover Ouderkerk). Die steenbakkerij sloot de deuren in 1917. Twee van de drie steenovens werden onmiddellijk afgebroken. De derde bleef staan en veranderde langzamerhand in een ruïne. In 1972-1973 werden de restanten naar ontwerp van architect Gunnar Daan verbouwd tot woonhuis. Dat werd in 1973 aangewezen als rijksmonument.
De laatste steenbakkerij langs de Hollandse IJssel sloot in 1964 de deuren: “Mijnlieff” in het buurtschap Klein Hitland bij Nieuwerkerk (zie kaartblad 2). De vier steenovens van het complex bleven staan werden in 1972 rijksmonument.
Kaartblad 1 van deze serie vindt u
hier.
Kaartblad 2 van deze serie vindt u
hier.
Uitgebreidere informatie over de Algemeene rivierkaart van Nederland vindt u
hier.