Algemeene Rivierkaart, Eerste herziening, serie II (kaartblad 18: Rotterdam)

Op 15 april 1829 besloot de minister van Binnenlandse Zaken tot het maken van uniforme kaarten van alle grote rivieren in Nederland, de “Algemeene Rivierkaart van Nederland”. Daarmee werd het startsein gegeven voor een karteringsoperatie die in de 100 jaar daarna leidde tot een indrukwekkende collectie rivierkaarten. Door de grote schaal (1:10.000, soms zelfs 1:5000) en het hoge niveau van karteren en reproduceren zijn het kaarten die een ongekend gedetailleerd beeld geven van het Nederlandse rivierenlandschap door de jaren heen. Ze bieden niet alleen een schat aan informatie, maar zijn ook schitterend om te zien.

B.H. Goudriaan, Hoofdingenieur in algemene dienst, kreeg de leiding over de werkzaamheden. Ter dekking van de kosten besloot men “eene somme van Twee Duizend Guldens bij wijze van credietopening, (…), uit de inkomsten der Rhijnvaart beschikbaar te stellen”. Na zijn overlijden in 1843 werd Goudriaan opgevolgd door L.J.A. van der Kun.

Het Nederlandse rivierlandschap was (en is) continu onderhevig aan veranderingen, zowel door natuurlijke oorzaken als door toedoen van de mens. Die dynamiek betekent dat ook de kartering van de rivieren feitelijk een doorlopend proces is. De eerste editie van de Algemeene Rivierkaart verscheen tussen 1830 en 1864. Al in 1871 werd begonnen met de eerste herziening. En toen die eerste herziening in 1908 was afgerond, werd een jaar later het startsein geven voor de tweede herziening... 

Uitgebreidere informatie over de Algemeene rivierkaart van Nederland vindt u hier.

Deze kaart van de Nieuwe Maas bij Rotterdam, uitgegeven in 1880, is een voorbeeld van de Eerste herziening. De kaart geeft een prachtig en gedetailleerd beeld van Rotterdam, Delfshaven en de zuidelijke oever van de Maas rond 1878.
Op de zuidelijke Maasoever lagen destijds een paar kleine dorpjes en gehuchten die in de daaropvolgende 25 jaar zouden worden opgeslokt door de grootschalige havenontwikkelingen ter plaatse: De Heij, Charlois, Katendrecht en Hillersluis. Het begin van die grootschalige havenaanleg is op deze kaart zichtbaar. De Koningshaven was net klaar (waardoor het Noordereiland was ontstaan) en in de "Polder Fijenoord" zijn de Spoorweghaven ("in uitvoering sedert 1873"), de Entrepothaven en de Westerbinnenhaven (("in uitvoering sedert 1874") al te zien.