Kaart van de heerlijkheid Keppel en aangrenzende landen

EEN REPRODUCTIE VAN DEZE KAART BESTELLEN? KLIK HIER!
 
De oude kaart
Deze prachtige oude kaart van de Heerlijkheid Keppel uit 1780 is een kopie van een oudere kaart.  Het exemplaar in het Gelders Archief heeft onderaan nog een rand met acht lege vakken. Waarschijnlijk waren die bedoeld om er nadere, geschreven informatie in te plaatsen, maar blijkbaar is de kopie niet afgemaakt.
De kaart heeft een prachtig titelcartouche en ook aan de artistieke weergave van de schaal heeft de tekenaar veel aandacht besteed, onder meer door een illustratie van twee engelfiguren die een landmetersketting vasthouden. Ook door de grootte maakt de kaart indruk: het kaartbeeld van 84 bij 122 cm is getekend op een blad van 94 bij 134 cm. 
 
De heren van Keppel en hun kasteel
De kaart laat er geen misverstand over bestaan dat het huidige Laag-Keppel de belangrijkste plaats was van de heerlijkheid: het dorpsgebied is zeer gedetailleerd weergegeven, terwijl Hummelo en (Hoog-)Keppel slechts globaal in vogelvluchtperspectief zijn afgebeeld. Laag-Keppel was ook niet voor niets de plek waar de heren van Keppel, die daarvóór zo’n drie kilometer westelijker woonden, rond 1350 een kasteel lieten bouwen. Het dorp was ontstaan bij een doorwaadbare plaats in de rivier en kreeg  in 1361 markt- en in 1374 stadsrechten.
 
Het kasteel van de heren van Keppel verrees op een eiland tussen de toenmalige loop van de Oude IJssel en een aftakking daarvan. Na (gedeeltelijke) verwoestingen in 1510 en 1582 werd het kasteel tussen 1612 en 1620 herbouwd.
Opdrachtgever voor de herbouw was Johan van Pallandt. Diens grootvader, ook een Johan, was in 1530 de eerste Van Pallandt die Heer van Keppel werd, door zijn huwelijk met Elisabeth van Rechteren Van Voorst, die vrouwe van Keppel was. Kasteel Keppel is sindsdien altijd eigendom gebleven van de familie Van Pallandt, en bewoond geweest door nazaten van Johan van Pallandt en een eerdere heer van Keppel, die het in de 14^e eeuw liet bouwen.
 
Eerste shirtsponsor in het Nederlandse voetbal
Eén van de telgen uit het geslacht Van Pallandt, Reinhard Jan Christiaan baron van Pallandt, heer van Keppel en Barlham (1888 - 1938) kan worden beschouwd als de eerste shirtsponsor in de geschiedenis van het Nederlandse voetbal. In 1900 stak hij de voetballers van Vitesse in het nieuw. Die speelden in een wit tenue met een diagonale blauwe baan (verwijzend naar de stadskleuren van Arnhem), maar als tegenprestatie voor zijn sponsoring eiste Van Pallandt dat Vitesse voor altijd in de kleuren van zijn adellijke familie zou spelen, zwart met geel. Die kleuren zijn ook te zien in het familiewapen dat op de kaart is afgebeeld als bekroning van de titelcartouche.  
Overigens was deze Van Pallandt ook sportief en bestuurlijk actief in het voetbal. In 1901 was hij één van oprichters van de Velpse amateurclub VVO en tijdens een driejarig verblijf in Dordrecht speelde hij bij de Dordtsche Football Club. Na zijn terugkeer naar Gelderland kwam hij van 1905 t/m 1910 uit voor de club die hij vijf jaar eerder had voorzien van een tenue in de Van Pallandt-kleuren. 
 
De overlay van de oude kaart
De overlay van de kaart laat zien dat de Oude IJssel ter plaatse niet zou oud is als de naam doet vermoeden. Op de kaart is een sterk meanderende beek te zien die zich bij kasteel Keppel splitst in twee ‘takken’ die zuidwestelijk van Hoog-Keppel weer samenvloeien. De zuidelijke tak, de Molenbeek, verlandde deels maar restanten ervan zijn in het huidige landschap nog duidelijk aanwezig.  
De noordelijke tak, de Oude IJssel,  is bij Laag- Keppel nog aanwezig maar in westelijke richting niet of nauwelijks meer herkenbaar in het landschap. De rivier werd in de loop der jaren steeds meer gekanaliseerd. Zijn huidige loop kreeg de Oude IJssel tussen 1945 en 1953. Daarbij werd, met gebruikmaking van de Molenbeek, ook een afsnijding gemaakt bij Laag-Keppel, waardoor de Oude IJssel nu langs de zuidkant van het dorp stroomt.
 
Met behulp van de overlay van de oude kaart is ook mooi te zien dat het Sterrebos ten noorden van het kasteel, aangelegd tussen 1774 en 1776, nog vrijwel onveranderd is. Dat bos is onderdeel van het landgoed bij het kasteel, dat in de 19^e eeuw 1600 hectare groot was tegenwoordig nog 560 hectare. Tot het landgoed behoren ook enkele boerderijen en woonhuizen.
 
^{Bronnen:
Monumenten in Nederland - Gelderland. Rijksdienst voor de Monumentenzorg/ Waanders uitgeverij, Zwolle 2000
Wikipedia
Genealogieonline.nl}